Zerwanie więzadła krzyżowego
Przyczyny, objawy i leczenie
W przypadku poruszania się z punktu A do punktu B – stawy kolanowe są podporą naszego ciała. Bez stawów kolanowych ruch dosłownie byłby niemożliwy. Potrzebujemy kolan nie tylko do wykonywania codziennych czynności, ale także do praktycznie wszystkich rodzajów ćwiczeń i sportów kontaktowych.
Mięśnie i więzadła odgrywają ważną rolę w pomaganiu naszym stawom w wykonywaniu ich pracy. W kolanach główną rolę odgrywają więzadła krzyżowe. Jeśli więzadło krzyżowe pęka, nie może już dłużej zapewniać wsparcia – co może prowadzić do całego szeregu bardzo nieprzyjemnych objawów. W dalszej części dowiecie się więcej. Przyjrzyjmy się również bliżej przyczynom zerwania więzadła krzyżowego i sposobom ich leczenia.
Co to jest więzadło krzyżowe?
Kość udowa łączy się z kością podudzia (piszczelową) za pomocą czterech więzadeł. Obejmują one dwa więzadła poboczne, które stabilizują wewnętrzną i zewnętrzną stronę stawu kolanowego oraz więzadła krzyżowe tylne i przednie znajdujące się wewnątrz kolana. Więzadła krzyżowe skrzyżowane są na kształt litery X i biegną ukośnie przez jamę stawu kolanowego. Więzadła krzyżowe zawdzięczają swoją nazwę specyficznemu ułożeniu.
Jaką pracę wykonują więzadła krzyżowe?
Więzadła krzyżowe służą jako centralne stabilizatory. Centrują one powierzchnie stawu kolanowego i utrzymują kolano przez cały czas w pozycji, niezależnie od tego, czy jest w spoczynku, czy działa na nie jakaś siła lub napięcie. Więzadła krzyżowe wspierają i kierują kolanem, gdy je zginasz - w tym momencie są napinane. Kiedy prostujesz kolano, kontrolę przejmują więzadła poboczne i one są napinane. W ten sposób więzadła kontrolują ruchy, a także wyznaczają fizjologiczne granice zakresu ruchu. Chronią kolana przed skręceniem i utrzymują ich stabilność nawet wtedy, gdy otaczające mięśnie nie są napięte. Więzadła są w stanie zapewnić naturalną, „pasywną” ochronę, ponieważ nie są tak elastyczne jak mięśnie, co oznacza, że zawsze zapewniają podstawowy poziom stabilności.
Więzadło krzyżowe przednie (ACL) zapobiega przesuwaniu się kości udowej do przodu ponad kość piszczelową (jest to znane jako objaw „przedniej szuflady”). Więzadło krzyżowe tylne (PCL) zapobiega przesuwaniu się kości piszczelowej do tyłu pod kość udową (jest to znane jako objaw „tylnej szuflady”).
Czym jest zerwanie więzadła krzyżowego?
Zerwanie więzadła krzyżowego to całkowite naderwanie jednego lub obu więzadeł krzyżowych. Możliwe jest również częściowe zerwanie więzadła krzyżowego. Zerwanie ACL jest znacznie częstsze niż zerwanie PCL, ponieważ ACL jest zazwyczaj narażone na wyższy poziom obciążenia w wielu sytuacjach wypadkowych. Tylko jeden na dziesięć przypadków dotyczy zerwania PCL.
Po zerwaniu, ACL nie może już zapobiegać przesuwaniu się kości udowej do przodu ponad kość piszczelową. Zerwane PCL nie może już zapobiegać przesuwaniu się kości piszczelowej do tyłu pod kość udową. Jeśli więzadła poboczne przyśrodkowe i boczne są nienaruszone, staw kolanowy będzie wciąż miał pewną stabilność boczną.
Według statystyk, w Niemczech co pięć do sześciu minut jest zrywane pęka więzadło krzyżowe. To daje do 100 000 przypadków rocznie. Osiemdziesiąt procent urazów występuje podczas uprawiania sportu.
Jak można zerwać więzadło krzyżowe?
Ponieważ więzadła nie są szczególnie elastyczne, można je łatwo nadwyrężyć, jeśli zostaną poddane zbyt dużemu obciążeniu. Więzadło krzyżowe zwykle pęka, jeśli jest naciągnięte powyżej maksymalnej wytrzymałości na zerwanie. Są różne sytuacje, w których może się to zdarzyć. Większość tego typu urazów jest spowodowana wypadkami drogowymi lub zdarza się w sportach kontaktowych lub sportach wymagających dużej ilości ruchu. Sporty, które wiążą się z nagłymi zmianami kierunku lub prędkości, mają wyższy czynnik ryzyka. Więzadło krzyżowe można również zerwać, jeśli jest skręcone, zwichnięte lub nadmiernie naciągnięte. Może się to zdarzyć z powodu upadku, kolizji lub uderzenia. Klasyczne scenariusze to na przykład uderzenie kolanem w deskę rozdzielczą w wypadku samochodowym, walka o piłkę w sporcie lub lądowanie po skoku. Może się to również zdarzyć, jeśli upadniesz podczas jazdy na nartach, a narty nie zwolnią się automatycznie, w takim przypadku efekt dźwigni może spowodować skręcenie kolana. Ta lista jest długa.
Jednak zerwanie więzadła krzyżowego może również wystąpić w wielu codziennych sytuacjach. Wystarczy jeden zły krok – skręcenie kolana, poślizgnięcie się na schodach lub upadek z drabiny czy krzesła podczas majsterkowania lub wieszania obrazu często wystarcza, aby przeciągnąć więzadło krzyżowe i spowodować jego częściowe lub całkowite rozerwanie.
Jakie są objawy zerwania więzadła krzyżowego?
W większości przypadków objawy zerwania więzadła krzyżowego są bardzo wyraźne. Obejmują ból, obrzęk i krwiak wokół stawu kolanowego. Nie można w pełni wyprostować ani zgiąć kolana. Niektórzy ludzie nie od razu zdają sobie sprawę, że doznali zerwania więzadła krzyżowego. Dopiero gdy próbują chodzić lub obciążać nogę, kolano wydaje się być niestabilne i „chwiejne”. Wtedy najmniejszy nacisk na staw wystarczy, aby kolano ugięło się i odkształciło.
Wiele osób mówi, że w momencie wypadku słyszy wyraźne pstryknięcie i/lub trzask. Po tym następuje ostry i intensywny ból w kolanie. Innym pierwszym objawem może być uczucie, że coś pęka lub nagle przemieszcza się w stawie kolanowym. W ciągu następnych kilku godzin kolano puchnie. To z kolei może skutkować przeszywającym bólem spowodowanym stałym rozszerzaniem torebki stawowej.
W wielu przypadkach ostry ból ustępuje stosunkowo szybko przy odpoczynku, ale powraca, gdy tylko chcesz ponownie użyć nogi. Podczas urazu często dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych wokół stawu. Może wtedy rozwinąć się krwiak, jeszcze bardziej ograniczając zakres ruchu stawu.
Jak leczyć zerwanie więzadła krzyżowego?
Ważne jest, aby znaleźć odpowiednie leczenie, które stabilizuje kolano i zapobiega dalszemu zużyciu stawu (osteoartroza stawu kolanowego). Tutaj wszyscy eksperci są zgodni. Zwiększony zakres ruchu w stawie kolanowym po zerwaniu więzadła krzyżowego może bezpośrednio skutkować zwiększonym zużyciem stawu. Jednak eksperci różnią się w swoich opiniach co do najlepszego sposobu leczenia.
Niektórzy lekarze uważają, że operacja jest zawsze najlepszą opcją. Podczas operacji ortopeda albo zszywa pęknięte więzadło krzyżowe, albo przeszczepia tkankę z jednego ze ścięgien uda w procedurze znanej jako rekonstrukcja więzadła krzyżowego.
Inni lekarze uważają jednak, że operacja nie zawsze jest konieczna. W zależności od rodzaju zerwania uważają oni, że w wielu przypadkach zerwanie ACL można wyleczyć zachowawczo. Może tak być na przykład w przypadku, gdy pochewka maziowa (rozciągliwa błona wokół więzadeł krzyżowych) nie została całkowicie zniszczona i jest w stanie utrzymać końce zerwanych więzadeł blisko siebie.
Istnieje również wiele przypadków, w których specjalne ćwiczenia zwiększające siłę mięśni mogą ustabilizować staw na tyle, aby poradzić sobie z obciążeniem związanym ze sportem, pracą i życiem codziennym. Jeśli jednak staw kolanowy jest narażony na nadmierne obciążenie, same mięśnie mogą nie wystarczyć, aby zrekompensować brak więzadła krzyżowego. Operację zwykle wykonuje się w przypadku młodych, wysportowanych osób, a nie u starszych pacjentów.
Leczenie zachowawcze zazwyczaj obejmuje stosowanie sztywnej ortezy kolana, którą nosi się przez około sześć tygodni i ogranicza zakres ruchu kolana. Zapobiega to nadwyrężaniu kolana lub niewłaściwemu poruszaniu nim, co mogłoby zagrozić powodzeniu leczenia. Ortezę stabilizującą można też stosować po operacji więzadła krzyżowego.
Jak długo trwa leczenie?
Zaleczenie zerwanego więzadła krzyżowego zwykle zajmuje kilka miesięcy. Operację wykonuje się dwa do czterech tygodni po zerwaniu. Do tego czasu w celu stabilizacji stawu kolanowego używana jest odpowiednia orteza. Ortezy stosuje się również po operacji. Pacjenci potrzebują też około czterech miesięcy rehabilitacji, aby przeszczep prawidłowo się zagoił i zapewnił długoterminową stabilność. W tym czasie organizm przekształca przeszczepione ścięgno w więzadło. W przypadku leczenia zachowawczego, rehabilitacja rozpoczyna się gdy tylko ustąpi uraz. Może to również potrwać kilka tygodni. Tak więc reasumując, obie formy leczenia trwają mniej więcej tyle samo czasu. Terapia rehabilitacyjna rozpoczyna się od fizjoterapii polegającej na biernym poruszaniu kolanem i skupiającej się na budowaniu mięśni i wykonywaniu ćwiczeń koordynacyjnych.
Wszystko zależy od odpowiednich ćwiczeń
Profesor Wolf Petersen, starszy konsultant w klinice ortopedii i chirurgii urazowej w berlińskim szpitalu im. Marcina Lutra, mówi wprost: operacja może się udać tylko w połączeniu z opieką pooperacyjną. Aby pacjent powrócił do normalnego życia, fizjoterapia nie jest jedynym ważnym czynnikiem. Będzie on musiał sam odegrać aktywną rolę w procesie zdrowienia. Wykonywanie właściwych ćwiczeń w domu ma decydujące znaczenie dla powodzenia leczenia i pomaga złagodzić objawy. Właśnie temu ma służyć program ćwiczeń Genu Move, opracowany przez lekarzy. Obejmuje on szeroki zakres ćwiczeń przeznaczonych dla pacjentów, którzy wracają do zdrowia po zerwaniu ACL. Ćwiczenia wspomagają opiekę pooperacyjną i są idealne do budowania siły mięśni. Dzięki temu można aktywnie przyczynić się do rehabilitacji i zwiększyć nośność, mobilność, siłę i koordynację chorej nogi.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące zerwania więzadła krzyżowego
Pacjenci opowiadają o swoich objawach i doświadczeniach
Produkty z linii Genu - Podmiot prowadzący reklamę: Otto Bock Polska sp. z o.o. • Producent: Ottobock SE & Co. KGaA