Leven met een gedeeltelijke voetamputatie
Wat gebeurt er vóór de gedeeltelijke voetamputatie? Wat gebeurt er daarna? Hoe ziet mijn leven eruit met een gedeeltelijke voetprothese? U vindt alle antwoorden hier.
Wat gebeurt er vóór de gedeeltelijke voetamputatie? Wat gebeurt er daarna? Hoe ziet mijn leven eruit met een gedeeltelijke voetprothese? U vindt alle antwoorden hier.
Voorvoetamputatie - Wat nu?
Wie geconfronteerd wordt met een voorvoetamputatie staat in eerste instantie vaak hulpeloos tegenover deze situatie en zoekt nuttige informatie. Er rijzen dan vragen over de amputatie en het leven daarna.
U bent niet hulpeloos wanneer een deel van uw voet is geamputeerd. Maak uzelf duidelijk dat uw leven ook na de amputatie waard is om te leven. Als getroffene kunt u zelf veel doen om geestelijke en lichamelijk weer evenwichtig te worden. Een mogelijkheid voor een verzorging op lange termijn is een voorvoetprothese.
Op deze pagina’s kunt u lezen welke functies de voorvoetprothese heeft, voor wie deze geschikt is, hoe men ze kan verkrijgen en vindt u allerlei tips voor dagelijks gebruik.
Waarom moeten delen van mijn voet worden geamputeerd?
Een amputatie wordt alleen uitgevoerd als dit de enige kans is om uw gezondheid op lange termijn te verbeteren. Vaak is amputatie noodzakelijk wanneer de bloeddoorstroming niet langer voldoende is om weefselcellen te voorzien van zuurstof (diabetische voet). Een andere oorzaak van amputaties zijn ongevallen waarin een herstel van de voet niet mogelijk is. Hoe vreemd het ook mag klinken, vaak zijn voorvoet amputaties in deze gevallen de enige manier om ooit weer te kunnen lopen.
De meest voorkomende oorzaken
Als getroffene bent u niet alleen. In Nederland vinden jaarlijks ca 3.300 beenamputaties plaats. Het grootste deel bestaat uit amputaties onder de knie (incl. voetamputaties). De meest voorkomende redenen voor amputatie van de voet (negen van de tien) zijn het diabetisch voetsyndroom en ernstige ongevallen, zoals op het werk of in het verkeer. Maar ook de zogenaamde “arteriële doorbloedingsstoornissen”, beter bekend als “rokersbenen of ziekte van Bürger”, spelen nog steeds een grote rol.
De aantallen en oorzaken van arteriële doorbloedingsstoornissen zijn al jarenlang hetzelfde. De reden: mensen worden steeds ouder waardoor meer mensen last krijgen van diabetes mellitus. Maar, omdat de behandeling de laatste jaren steeds beter is geworden, stijgt het aantal amputaties niet.
Hoe verloopt de gedeeltelijke voetamputatie?
Het meest belangrijke voor uw verdere leven is om met de voet weer zo normaal mogelijk te kunnen staan en lopen. Om deze reden is samenwerking tussen chirurgen, internisten, chiropractors, fysiotherapeuten en orthopedische technici erg belangrijk.
Amputaties worden tegenwoordig uitgevoerd onder het motto: “zo veel als nodig, maar zo weinig mogelijk”. De chirurg verwijdert (onder narcose) zoveel weefsel als absoluut noodzakelijk is zodat u na de amputatie zo mobiel mogelijk blijft. Hoe meer weefsel er wordt behouden des te mobieler zult u in uw verdere leven zijn.
De chirurg komt normaliter alleen op de bespreking voor de operatie om u het verloop van de amputatie toe te lichten. Na verloop van tijd zal een orthopedisch technicus bij het proces worden betrokken die later uw hulpmiddelen zal produceren. De aard van de amputatie heeft een enorme invloed op wat en hoeveel na de operatie met de voet mogelijk is. Tijdens de nasleep van de amputatie wordt u verzorgd door uw huisarts of specialist. De primaire rol van de chirurg is het zodanig uitvoeren van de amputatie dat u aansluitend weer zoveel mogelijk kunt ondernemen.
De kunst is tegenwoordig niet meer de vraag hoe, maar vooral tot waar precies weefsel wordt verwijderd (zie onder amputatieniveau) en hoe de stomp wordt gevormd. Dit is van uiterst belang omdat de stomp moet kunnen worden belast zonder pijn. Daarom ‘polstert’ de chirurg het bot met spierweefsel en laat hij genoeg huid over om de stomp te sluiten zonder dat deze onder spanning staat. Het litteken bevindt zich zo mogelijk aan de achterkant van de voet zodat deze niet belast wordt en niet kan schuren.
Wanneer dit lukt, en dat is tegenwoordig altijd het geval, enkele uitzonderingen daargelaten, dan kunt u met een voetprothese uw vertrouwde leven (bijna) volledig hervatten.
Welke amputatieniveaus zijn er?
In het gunstigste geval is het voldoende om een teen te amputeren. In elk geval probeert de chirurg de middenvoetsbeentjes volledig te behouden. Kan de kop van het teengewricht echter niet behouden blijven, dan moet ook het bijbehorende middenvoetsbeentje (gedeeltelijk) worden verwijderd. (Artsen spreken dan van een “straal”. Het verliezen van een straal is van grote invloed op het staan en lopen. Zonder prothese leidt dit namelijk tot een verkeerde houding.
Wanneer alle middenvoetsbeentjes binnen het getroffen gebied vallen zal de chirurg ook alle middenvoetsbeentjes moeten verwijderen. Om verschillen in botlengte te voorkomen creëert hij een ronde stomp. Dit vergemakkelijkt het later ook om een goed passende voetprothese te maken.
Ook wanneer de amputatie de voetwortelbeenderen, of zelfs de gehele voetwortel betreft, zal de chirurg een ronde stomp proberen te creëren om de protheseverzorging te vereenvoudigen.
In al deze gevallen is de enkel behouden. Met een op maat gemaakte (gedeeltelijke) voetprothese kan de voet meestel opnieuw worden belast. U kunt weer staan en lopen. Wanneer ook de enkel wordt geamputeerd maar de knie niet, spreekt men van een onderbeenamputatie. Wanneer boven de knie moet worden geamputeerd spreekt men van een bovenbeenamputatie.
Op welk niveau geamputeerd moet worden is in de meeste gevallen een beslissing van de chirurg in samenspraak met de orthopeed. Met het oog op de langdurige zorg is het nuttig om ook de instrumentmaker bij deze beslissing te betrekken.
Wat zijn de gevolgen van een voorvoetamputatie voor mij?
Laten we eerlijk zijn; het is na een amputatie zeker geen pretje. U hebt een groot verlies te verwerken en krijgt misschien last van verminderd zelfvertrouwen. U zult moeten leren omgaan met een nieuw lichaamsgevoel.
Na de voetamputatie heeft u een andere stavlak. Een deel van de hefboom die u voorheen gebruikte om te lopen en te staan ontbreekt. Het zal zwaar zijn om weer te staan. U zult zeer voorzichtig omgaan met de stomp. Het is te verwachten dat u geneigd bent een verkeerde houding aan te nemen om dit te corrigeren. Des te belangrijk is het om u tijdig over hulpmiddelen te laten informeren. Een prothese zal u ondersteunen om weer zo snel mogelijk uw normale bewegingspatronen terug te krijgen.
Misschien schaamt u zich en valt het u zwaar om u openlijk te vertonen met uw geamputeerde voet. De prothese kan u echter helpen om te wennen aan uw nieuwe situatie. Een voetprothese biedt u vrije beweeglijkheid in uw enkel. Deze vrijheid zal er ook voor zorgen dat uw bewegingen er zo natuurlijk mogelijk uit blijven zien.
Uw grootste uitdaging is om onder de mensen te blijven komen en een nieuw lichaamsgevoel te ontwikkelen. U hebt overigens alle reden om juist zelfbewust te worden. Het valt immers niet mee om er zo goed uit te komen na zoiets ergs te hebben meegemaakt.
Wat gebeurt er in de eerste weken na de amputatie?
Onmiddellijk na de voetamputatie begint de weg terug naar het normale leven. Om weer snel te kunt lopen, fietsen of autorijden moet de wond goed helen en het spieren weer versterken. Dit vergt kracht en geduld. In de eerste weken zal blijken hoe goed u met de amputatie verder kunt leven.
Na de amputatie zult u eerst een aantal dagen moeten liggen en mag u uw voet niet belasten. Er zal snel een medisch team aan uw bed staan om u te helpen met uw revalidatie. Niemand kan u vooraf vertellen hoe lang u in bed zal moeten blijven liggen, hoe lang het duurt voordat de wond geheeld is of hoe lang het duurt voordat u weer kunt lopen, autorijden of werken. Maar elke arts zal vanuit zijn ervaring zeggen: hoe actiever en positiever u er zelf in staat hoe sneller u zult revalideren.
Revalidatie na de voorvoetamputatie: oefening baart kunst!
In eerste instantie is de wondheling van het grootste belang. Maar al tijdens het genezingsproces traint u al met een fysiotherapeut uw beweeglijkheid zodat uw spieren en conditie in tact blijven en uw gewrichten ondanks het lange onbruik beweeglijk blijven. Later oefent hij met u speciale bewegingen en de spieren in de stomp, zodat u veilig met een prothese kunt lopen.
De fysiotherapeut heeft nog een andere belangrijke taak: u moet de waarneming in de voetstomp trainen. De stomp is zo nieuw dat uw hersenen met de berichten van de zenuwen niets kunnen beginnen. Het is voor uw gezondheid van essentieel belang dat u uw voet zeer precies aanvoelt.
Zodra de wond volledig is genezen en u de stomp kunt belasten, volgt de verzorging met een prothese, waaraan u geleidelijk aan zult moeten wennen.
Voor de overgang ontvangt u waarschijnlijk een speciale, zogenaamde voorvoetontlastende schoen. In deze schoen kunt u lopen, zonder de wond te zwaar te belasten. Binnen uw revalidatie wordt het nu ook tijd voor ergotherapie. Samen met de Ergotherapeut traint met u vaardigheden voor situaties in het dagelijkse leven en op het werk. Met deze steun krijgt u uw dagelijks leven beter onder controle.
Overigens behoort de deelname aan een looptraining, het advies van beroepscoaching, een psycholoog en familiehulp er ook bij. Verder wordt ook gekeken naar uw levenswijze. Eet u gezond? Rookt u? Als u kunt omgaan met een amputatie kunt u ook stoppen met roken. Wedden?
Hoe belangrijk alle deskundigen in het proces ook zijn, uw actieve medewerking is nog veel belangrijker!
Wat moet ik over wondgenezing weten?
Na de voetamputatie moet u eerst een tijd liggen en de voet hoog leggen zodat het bloed naar het hart kan terugstromen. Door de operatie verzamelt zich bloed en weefselvloeistof om de wond hetgeen langzaam dient te worden afgebouwd.
Om dit terug te dringen helpt een elastisch verband. Het verband zorgt dat er een gelijkmatige druk (compressie) wordt uitgeoefend, zonder de wond te belasten (trekkrachten verhindert het genezingsproces). De wond wordt dagelijks op ontstekingen en stuwing gecontroleerd en het verband wordt dagelijks verschoond. Het genezingsproces wordt uiteraard begeleid door professionals.
Het verband heeft nog een andere belangrijke taak: het vormt de stomp zodanig, dat deze later weer belast kan worden. Daarom moet u het verband altijd laten aanbrengen door een professional. U moet u ervan bewust zijn dat een voetamputatie een zware ingreep is en dat u een ernstige wond heeft.Het kan weken of zelfs maanden duren voordat het volledig genezen is. Er kunnen complicaties bij de wondheling voorkomen die met name bij diabetes mellitus vaak optreden. Waar diabetes de oorzaak kan zijn voor een amputatie, is de diabetische voet tegelijkertijd een belemmering voor wondgenezing. Tijd is een belangrijk gegeven in deze fase.
3 resultaten van in totaal 3
Welke prothesen of andere verzorgingsmogelijkheden zijn er?
Bij kleinere amputaties kunnen individueel gevormde inlegzolen volstaan. Een inlegzool is niet bedoeld om de functie te herwinnen, maar bij een lichtere ingreep volstaat het in bepaalde omstandigheden om het voetbed te stabiliseren.
Een voorvoetprothese van siliconen geeft u vrije beweeglijkheid van de enkel en heeft een individuele pasvorm. Siliconen voorvoetprothesen worden door de orthopedische technicus individueel en specifiek aan uw stomp aangepast. De prothese zit "als gegoten". De enkel blijft vrij. Uw hele voet is beweegbaar. De bewegingen zien er natuurlijk uit. Uit recente studies blijkt dat de spieren actiever zijn dan met andere protheses. Dankzij het 'flexibele' materiaal, is het mogelijk langere afstanden af te leggen. Bovendien passen ze in conventionele schoenen.
Menige artsen en orthopedische technici raden een op maat gemaakte schoen aan van de orthopedische schoenmaker. Gaat u echter zorgvuldig na of dat echt de beste keuze voor u is. Hij is niet alleen visueel opvallend, maar er kunnen ook nadelen aan zitten omdat de enkel wordt gefixeerd. Met deze schoenen lopen is niet altijd even soepel en kan daarom minder comfortabel voor u zijn.
De orthopedische inlegzool, die ook door de orthopedisch schoenmaker wordt geproduceerd, is onopvallend. Ook bij deze optie wordt de enkel geblokkeerd. U kunt daardoor dus geen gewone confectieschoenen dragen.
Een significant extra aan mobiliteit biedt de Bellmann prothese van de Orthopedisch technicus. Met de hulp van een sok stapt u in een uit meerdere lagen schuim vervaardigde prothese. Deze prothese laat de enkel vrij. Andere voordelen zijn het lichte gewicht en de vorm waardoor u ook conventionele schoenen kunt dragen. De Bellmann-prothese kan niet mooi worden afgestemd op uw ander voet. Het ziet eruit als een gewone prothesevoet. Bovendien verslijt het materiaal vrij snel. Na twee jaar, heeft u een nieuwe prothese nodig en de kous veroorzaakt wrijving, wat niet prettig aanvoelt en in geval van een verstoord gevoel in de voet gevaarlijk kan zijn.
